Yeyilmənin təsiri nəzərə alınmaqla lazerlə möhkəmləndirilmiş “plunjer-oymaq” cütündə termo-deformasiyanın modelləşdirilməsi
DOI:
https://doi.org/10.52171/herald.325Anahtar Kelimeler:
lazerlə səthi möhkəmləndirmə- istilik-elastiklik gərginliklərinin modelləşdirilməsi- plunjer–oymaq cütlüyündə yeyilmə- Furye sırası ilə genişlənmə- Kolosov–Muskhelishvili metoduÖzet
Bu tədqiqat işində səthi lazer texnologiyası ilə möhkəmləndirilmiş plunjerin oymaqla təmasda olduğu zaman yaranan elastiklik vəziyyəti öyrənilmişdir. Lazerlə səthi möhkəmləndirmə nəticəsində materialın bərkliyi və triboloji göstəriciləri əhəmiyyətli dərəcədə artır, bu isə kontakt zonasındakı temperaturun və deformasiyaların daha əlverişli paylanmasına gətirib çıxarır. Tədqiqatda plunjerin səthi periodik struktur kimi modelləşdirilərək, elastiklik nəzəriyyəsi çərçivəsində Kolosov–Muskhelişvili kompleks potensialları metodu ilə təhlil edilmişdir. Sərhəd şərtləri Fourier sıraları vasitəsilə sadələşdirilmiş və nəticədə kontakt sahəsində normal və sürtünmə gərginliklərinin paylanması analitik üsullarla müəyyən edilmişdir. Bu yanaşma, səthi möhkəmləndirmənin kontakt temperaturuna olan təsirini daha dəqiq qiymətləndirməyə imkan verir və plunjer tipli hissələrin iş qabiliyyətinin və etibarlılığının artırılması, eləcə də onların yeyilməyə qarşı davamlılığının yüksəldilməsi baxımından praktik əhəmiyyət daşıyır. Tədqiqat nəticələri, xüsusilə Azərbaycan Texniki Universitetinin “Xüsusi Texnologiyalar və Avadanlıqlar” kafedrasında aparılan müasir triboloji və kontakt mexanikası sahəsindəki elmi istiqamətlərlə uzlaşır və sənaye tətbiqləri üçün mühüm nəzəri əsaslar formalaşdırır.
References
1. Huseynov A., Nazarov I., Huseynli F., Safarov M. Determination of deformation and machining allowance of precision parts hardened by laser method. RT&A, Special Issue No. 7 (83), Volume 20, May 2025. https://doi.org/10.24412/1932-2321-2025-783-379-385
2. Huseynov A., Nazarov I., Huseynli F., Safarov M. (2025). Challenges of property inheritance during the technological processing of fuel pump precision parts. Tribologia - Finnish Journal of Tribology, 42(1–2), 72–79. https://doi.org/10.30678/fjt.160975
3. Huseynov A., Huseynli F., Safarov M. (2025). Reliability Prediction of Precision Parts of Fuel Pumps with Enhanced Surface Hardness Achieved Through Laser Technology. Tribologia - Finnish Journal of Tribology, 42(1–2), 64–71. https://doi.org/10.30678/fjt.152491
4 Bernhardi A., Büchel D., Glunz S. W., Fell A. (2023). Paste based silver reduction for iTOPCon rear side metallization. Solar Energy Materials and Solar Cells, 257, 112103. https://doi.org/10.1016/j.solmat.2023.112103
5. Roselund C. (2025, April 28). U.S. startup offers new solar cell copper metallization paste. PV Magazine. https://www.pv-magazine.com/2025/04/28/u-s-startup-offer-new solar-cell-copper-metallization-paste/
6. Malyutina Y. N., Pukhova E. A., Dudareva A. A., Batyrov B. B. & others. (2025). Ni Cr Ti and Ni Cr Ti B coatings prepared by non-vacuum electron beam cladding: Effect of boron and chromium on the microstructure, hardness and high-temperature oxidation resistance. Materials Today Communications, 43, 111730. https://doi.org/10.1016/j.mtcomm.2025.111730
7. Chunduri S. (2023, August 24). Emitter formation through boron diffusion: Laser-based selective
49
Azərbaycan Mühəndislik Akademiyasının Xəbərləri
2025, cild 17 (4), s. 42-50
Ə.G. Hüseynov və başq.
Herald of the Azerbaijan Engineering Academy
2025, vol. 17 (4), pp. 42-50
A.G. Huseynov et al.
emitters in TOPCon solar cell processing. Taiyang News. https://taiyangnews.info/technology/emitter-formation-through-boron-diffusion/
8. Li D., Li H., Lu X., Zhang Y., Liu H. (2023). Residual stress and tribological behavior of laser boronizing coating on 316L stainless steel under wear conditions. Journal of Materials Research and Technology, 25, 6486–6498. https://doi.org/10.1016/j.jmrt.2023.06.139
9. Zhou Y., Wang Y., Qian Y. (2024). Modeling stress distribution and wear behavior of Cr–B duplex coatings formed by laser surface alloying. Surface and Coatings Technology, 469, 129065. https://doi.org/10.1016/j.surfcoat.2024.129065.
10. Umar M., Mufti R. A., Khurram M. (2020). Comparison of flash temperature at cam–tappet interface using different theoretical models and its effect on friction torque. Tribology Transactions. https://doi.org/10.1080/10402004.2019.1701755
11. Choudhry J., Almqvist A., Larsson R. (2022). Validation of a multi-scale contact temperature model for dry sliding rough surfaces. Lubricants, 10(3), 41. https://doi.org/10.3390/lubricants10030041
12. Nikchi M., Hamza H., Zniber K., Lahjomri J., Oubarra A. (2021). Analytical solution of steady state heat transfer in two orthotropic cylinders. Journal of Fluid Flow, Heat and Mass Transfer, 8, 244–260. https://doi.org/10.11159/jffhmt.2021.026
13. Wei S., Shang H., Liao C., Huang J., Shi B. (2019). Tribology Performance of Surface Texturing Plunger. Biomimetics (Basel), 4(3), 54. https://doi.org/10.3390/biomimetics4030054
14. Zhong Z., Wang D., Yao L., Xu J., Xiong Y., Xiao J. (2024). Two-dimensional heat transfer and thermoelastic analysis of temperature dependent layered beams with nonuniform thermal boundary conditions. Acta Mechanica, 235, 7159–7180.
15. Muskhelishvili N. I. (2012). Singular Integral Equations: Boundary Problems of Function Theory and Their Application to Mathematical Physics (2nd ed.). Springer.
16. Janahmadov A.Kh. et al. Electrothermomechanical frictional interaction in cracking friction pairs (Part II). Herald of the Azerbaijan Engineering Academy. Vol. 12 (4), 2020, pp. 19-26. https://www.ama.com.az/wp-content/uploads/2021/01/VolumeN4-2020-.pdf
Downloads
Yayınlanmış
How to Cite
Sayı
Bölüm
License
Copyright (c) 2025 A.G. Huseynov, Sh.N. Asadov, F.S. Huseynli, Sh.A. Asadov
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
